Otyłość to poważny problem zdrowotny, który dotyka coraz większą liczbę ludzi na całym świecie. Jest to stan przewlekły, który wiąże się z nadmiernym gromadzeniem się tkanki tłuszczowej w organizmie. Otyłość ma dalekosiężne skutki dla zdrowia fizycznego i psychicznego, wpływa na wiele aspektów życia i wymaga złożonego podejścia do leczenia. W tym artykule przyjrzymy się bliżej otyłości, jej rodzajom, przyczynom, konsekwencjom zdrowotnym oraz możliwościom leczenia.

Czym jest otyłość?

Otyłość to stan, w którym nadmiar tkanki tłuszczowej zgromadzonej w organizmie prowadzi do zaburzeń zdrowotnych i obniżenia jakości życia. Zazwyczaj diagnozowana jest na podstawie wskaźnika masy ciała (BMI), który oblicza się, dzieląc wagę ciała w kilogramach przez kwadrat wzrostu w metrach. Otyłość definiowana jest jako BMI równe lub większe niż 30. Istnieją różne stopnie otyłości, które klasyfikowane są według wartości BMI: nadwaga (BMI 25-29,9), otyłość I stopnia (BMI 30-34,9), otyłość II stopnia (BMI 35-39,9) oraz otyłość III stopnia (BMI ≥40), która jest nazywana otyłością skrajną.

Rodzaje otyłości – różnice

Otyłość może być klasyfikowana na kilka sposobów, zależnie od lokalizacji tkanki tłuszczowej oraz jej wpływu na zdrowie. Najczęściej wyróżnia się otyłość androidalną (brzuszną) oraz gynoidalną (udową). Otyłość androidalna, znana również jako otyłość brzuszna, charakteryzuje się gromadzeniem tłuszczu głównie w okolicach brzucha i tułowia. Jest szczególnie niebezpieczna, ponieważ może prowadzić do problemów z sercem, cukrzycy typu 2 i innych poważnych schorzeń. Otyłość gynoidalna, z kolei, charakteryzuje się nadmiernym gromadzeniem tłuszczu w dolnych partiach ciała, takich jak uda i pośladki. Chociaż jest mniej związana z chorobami sercowo-naczyniowymi, może prowadzić do problemów z mobilnością i bólem stawów.

Przyczyny otyłości – skąd się bierze otyłość?

Otyłość jest wynikiem złożonego działania wielu czynników, zarówno genetycznych, jak i środowiskowych. Genetyka odgrywa istotną rolę, wpływając na sposób, w jaki organizm przechowuje i wykorzystuje tłuszcz. Badania wykazały, że niektóre geny mogą zwiększać predyspozycję do otyłości poprzez wpływ na apetyt, metabolizm i gromadzenie tłuszczu. Oprócz genetyki, na otyłość wpływa również styl życia i nawyki żywieniowe. Niewłaściwa dieta, bogata w wysokokaloryczne i przetworzone produkty, oraz brak aktywności fizycznej są ważnymi czynnikami sprzyjającymi przyrostowi masy ciała. Czynniki psychologiczne, takie jak stres, depresja czy zaburzenia odżywiania, również mogą prowadzić do nadmiernego jedzenia i otyłości.

Konsekwencje otyłości – psychiczne i fizyczne

Otyłość niesie za sobą szereg poważnych konsekwencji zdrowotnych, które mogą znacząco wpłynąć na jakość życia. Fizyczne skutki otyłości obejmują zwiększone ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych, takich jak nadciśnienie tętnicze, choroba wieńcowa i zawał serca. Otyłość jest również jednym z głównych czynników ryzyka rozwoju cukrzycy typu 2, co może prowadzić do poważnych komplikacji zdrowotnych, takich jak uszkodzenie nerek, problemy z układem nerwowym czy choroby oczu. Dodatkowo, nadmierna masa ciała może powodować ból stawów i problemy z kręgosłupem, a także zwiększać ryzyko wystąpienia bezdechu sennego i zaburzeń oddychania.

Psychiczne skutki otyłości są równie istotne. Osoby z otyłością często doświadczają obniżonego poczucia własnej wartości, co może prowadzić do depresji, lęku i izolacji społecznej. Problemy te mogą być wynikiem stygmatyzacji, jaką mogą napotykać w społeczeństwie, oraz trudności w akceptacji własnego ciała. Ponadto, otyłość może wpływać na jakość snu i ogólne samopoczucie psychiczne.

Otyłość a choroby – zagrożenie dla zdrowia

Otyłość jest związana z wieloma poważnymi chorobami, które mogą mieć długotrwały wpływ na zdrowie. Jednym z największych zagrożeń jest zwiększone ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych. Nadmierna tkanka tłuszczowa, zwłaszcza ta zlokalizowana w obrębie brzucha, prowadzi do podwyższonego poziomu cholesterolu i ciśnienia krwi, co znacząco zwiększa ryzyko rozwoju chorób serca oraz udarów mózgu. Otyłość jest również silnie związana z rozwojem cukrzycy typu 2, która może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak neuropatia, retinopatia i niewydolność nerek.

Inne schorzenia związane z otyłością obejmują zaburzenia metaboliczne, takie jak zespół metaboliczny, który charakteryzuje się występowaniem kilku nieprawidłowości metabolicznych jednocześnie, w tym insulinooporności, hiperlipidemii i nadciśnienia tętniczego. Otyłość może również prowadzić do problemów z układem oddechowym, w tym do bezdechu sennego, który jest poważnym zaburzeniem snu. Długotrwała otyłość może także przyczyniać się do rozwoju nowotworów, w tym raka jelita grubego, piersi i trzustki.

Leczenie otyłości – gdzie szukać pomocy?

Leczenie otyłości wymaga kompleksowego podejścia, obejmującego zarówno zmiany w stylu życia, jak i, w niektórych przypadkach, interwencje medyczne. Ważnym elementem jest modyfikacja diety i wprowadzenie zdrowych nawyków żywieniowych. Obejmuje to zwiększenie spożycia warzyw, owoców, pełnoziarnistych produktów oraz białka, a także ograniczenie kalorii, tłuszczów nasyconych i cukrów prostych. Regularna aktywność fizyczna, w tym ćwiczenia aerobowe i siłowe, jest niezbędna dla poprawy metabolizmu i utraty masy ciała.

W przypadkach, gdy zmiana stylu życia nie przynosi oczekiwanych rezultatów, może być konieczne skorzystanie z farmakoterapii. Leki na otyłość, takie jak orlistat, fentyloina czy liraglutyd, mogą wspierać proces odchudzania poprzez zmniejszenie apetytu lub ograniczenie wchłaniania tłuszczu. W najbardziej zaawansowanych przypadkach, gdy inne metody zawiodły, może być rozważana chirurgia bariatryczna, taka jak operacja zmniejszenia żołądka czy bypass żołądkowy, które mogą prowadzić do znaczącej utraty masy ciała.

Osoby z otyłością powinny również szukać pomocy w poradniach dietetycznych oraz psychologicznych, które oferują wsparcie w zakresie zmiany nawyków żywieniowych oraz radzenia sobie z problemami emocjonalnymi związanymi z otyłością. Interdyscyplinarne podejście, które obejmuje współpracę z dietetykiem, psychologiem oraz lekarzem, jest ważne dla skutecznego leczenia otyłości i poprawy jakości życia.

Źródła

American Heart Association. (2020). „Obesity and Cardiovascular Disease: A Scientific Statement from the American Heart Association.” Circulation, 142(25), e105-e107.
World Health Organization. (2021). „Obesity and Overweight.” Retrieved from WHO
National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases. (2021). „Obesity.” Retrieved from NIDDK