Jaka jest rola witaminy K w organizmie?

Witamina K to niezbędny składnik odżywczy, który odgrywa ważną rolę w wielu procesach biologicznych. Choć najczęściej kojarzona jest z prawidłowym krzepnięciem krwi, jej funkcje znacząco wykraczają poza to. Witamina K bierze również udział w procesach metabolicznych kości i może mieć wpływ na zdrowie układu sercowo-naczyniowego. W niniejszym artykule przyjrzymy się bliżej różnorodnym funkcjom witaminy K oraz jej znaczeniu dla zdrowia.

Witamina K - rola w organizmie

Witamina K jest niezbędnym składnikiem odżywczym, pełniącym istotną rolę w procesach krzepnięcia krwi, metabolizmie kostnym oraz w funkcjonowaniu naczyń krwionośnych. Występuje w dwóch głównych formach: K1 (filochinon) i K2 (menachinon), które różnią się źródłem pochodzenia oraz funkcją biologiczną.

Krzepnięcie krwi

W krzepnięciu krwi witamina K działa jako kofaktor enzymatyczny. Jest niezbędna do syntezy białek osoczowych, takich jak protrombina oraz czynniki II, VII, IX i X, które uczestniczą w kaskadzie krzepnięcia. Niedobór witaminy K może prowadzić do poważnych zaburzeń hemostazy, co zagraża ryzykiem krwawień zewnętrznych i wewnętrznych.

Metabolizm kostny

Witamina K wpływa na zdrowie kości poprzez aktywację białka zwanego osteokalcyną, która wiąże wapń w kościach. Regularna suplementacja witaminą K może przeciwdziałać osteoporozie, zwłaszcza wśród osób starszych. Badania wykazują, że osoby z odpowiednim poziomem witaminy K mają wyższe wskaźniki gęstości mineralnej kości¹.

Funkcje naczyniowe

Witamina K odgrywa również rolę w ochronie naczyń krwionośnych przed kalcyfikacją. Dzięki jej obecności białka matrycowe Gla (MGP) wiążą nadmiar wapnia, zapobiegając jego odkładaniu się w ścianach naczyń krwionośnych, co zmniejsza ryzyko miażdżycy².

Nadmiar i niedobór witaminy K - objawy

Zarówno nadmiar, jak i niedobór witaminy K mogą prowadzić do różnych problemów zdrowotnych.

Niedobór witaminy K

Niedobór witaminy K jest rzadki, ale może wystąpić w przypadku:

• przewlekłych chorób wątroby,
• zaburzeń wchłaniania tłuszczów (np. celiakia, mukowiscydoza),
• niewłaściwej diety.

Objawy niedoboru witaminy K mogą obejmować:

• krwawienia z nosa, dziąseł,
• krwiomocz,
• przedłużające się krwawienia z ran,
• wybroczyny skórne,
• u noworodków – krwawienia w obrębie czaszki (krwotok śródmózgowy)³.

Nadmiar witaminy K

Nadmiar witaminy K z naturalnych źródeł diety jest niezwykle rzadki. Problemy mogą pojawić się w wyniku nadmiernej suplementacji, szczególnie witaminą K3 (menadion), która jest syntetyczna i może być toksyczna. Objawy nadmiaru obejmują:

• zakrzepicę,
• reakcje uczuleniowe,
• problemy z wątrobą.

Witamina K - właściwości i przeciwwskazania

Właściwości

Witamina K jest nie tylko ważną dla procesów krzepnięcia i zdrowia kostnego, ale ma także zastosowania w innych dziedzinach. Działanie przeciwbakteryjne i przeciwzapalne: Witamina K może hamować aktywność niektórych bakterii i mieć działanie przeciwzapalne. Wsparcie dla funkcji mózgu: Badania sugerują, że witamina K jest ważna dla zdrowia neuronów i może wpłynąć na redukcję ryzyka chorób neurodegeneracyjnych⁵.

Przeciwwskazania

Przeciwwskazania do stosowania suplementów witaminy K obejmują: nadwrażliwość na witaminę K, stosowanie antykoagulantów (np. warfaryny), choroby wątroby, które mogą wpływać na metabolizm witaminy K.

Na co działa witamina K?

Witamina K działa wielopłaszczyznowo na różne obszary zdrowia. Oto niektóre z zastosowań witaminy K:

1. Krzepnięcie krwi - poprawia skuteczność procesu hemostazy, zapobiegając krwotokom.
2. Zdrowie kości - wspiera wiązanie wapnia w kościach, co zmniejsza ryzyko osteoporozy.
3. Ochrona naczyń krwionośnych - zapobiega kalcyfikacji naczyń, chroniąc przed miażdżycą.
4. Zdrowie skóry - stosowana miejscowo, może pomagać w redukcji siniaków i blizn⁶.
5. Zdrowie noworodków - witamina K jest podawana noworodkom, aby zapobiec krwawieniom śródczaszkowym.

Źródła witaminy K

Witaminę K można znaleźć w wielu produktach spożywczych, co oznacza, że zrównoważona dieta może zapewnić jej odpowiednią ilość. Źródła witaminy K różnią się w zależności od formy (K1 i K2).

Witamina K1 (Filochinon)

Unikaj przekształceń struktur witaminy K w diecie czy metabolizmu, by uprościć zrozumienie: Zielone warzywa liściaste: szpinak, boćwina, jarmuż, sałata. Warzywa krzyżowe: brokuły, brukselka, kapusta.

Witamina K2 (Menachinon)

Produkty fermentowane: natto (fermentowana soja), kiszona kapusta. Produkty zwierzęce: wątroba, żółtka jaj, sery.

Suplementy witaminy K

W przypadkach niedoboru lub specyficznych potrzeb zdrowotnych, niektórzy mogą korzystać z suplementów witaminy K. Zaleca się jednak, aby przed ich rozpoczęciem konsultować się z lekarzem lub dietetykiem.

Podsumowanie

Witamina K odgrywa ważną rolę w wielu procesach biochemicznych w organizmie, od krzepnięcia krwi po zdrowie kostne i ochronę naczyń krwionośnych. Zarówno jej niedobór, jak i nadmiar mogą prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, dlatego ważne jest utrzymanie jej optymalnego poziomu poprzez zrównoważoną dietę oraz, jeśli to konieczne, suplementację. Właściwe zrozumienie roli witaminy K i jej wdrożenie do codziennego życia może znacząco wpłynąć na poprawę ogólnego zdrowia i jakości życia.

Źródła:

Booth, S. L., Suttie, J. W. (1998). Dietary Intake and Adequacy of Vitamin K. Journal of Nutrition. Schurgers, L. J., Vermeer, C. (2000). The Vitamin K - Vitamin D Paradox for Bone and Vascular Health. Archives of Biochemistry and Biophysics. Shearer, M. J. (2009). Vitamin K Deficiency Bleeding (VKDB) in Early Infancy. Blood Reviews. Czubrowicz, K. (2018). The Dual Role of Vitamin K in Health and Disease: Effects of Excess and Deficiency. Medical Hypotheses. Ferland, G. (2012). Vitamin K and the Nervous System: An Overview of its Actions. Advances in Nutrition. Thijssen, H. H., Drittij-Reijnders, M.J. (1996). Vitamin K Status and Soft Tissue Calcification. Blood.