Zmniejszenie żołądka, znane również jako operacja bariatryczna, to zabieg chirurgiczny mający na celu redukcję objętości żołądka, co prowadzi do zmniejszenia ilości spożywanego jedzenia i, w efekcie, utraty wagi. Zabieg ten jest stosowany głównie u pacjentów z otyłością, którzy nie osiągnęli trwałej redukcji masy ciała poprzez tradycyjne metody, takie jak dieta i aktywność fizyczna. W niniejszym artykule szczegółowo omówimy, na czym polega zmniejszenie żołądka, komu jest polecane, jakie są przeciwwskazania, dostępne metody, możliwe skutki uboczne oraz oczekiwane efekty.

Na czym polega zmniejszenie żołądka?

Zmniejszenie żołądka to procedura chirurgiczna, której celem jest redukcja rozmiaru żołądka, co ogranicza ilość spożywanego jedzenia i prowadzi do szybszego uczucia sytości. Istnieje kilka metod zmniejszenia żołądka, które różnią się techniką operacyjną i zakresem ingerencji chirurgicznej. Najczęściej stosowane metody to:

Rękawowa resekcja żołądka (sleeve gastrectomy): Polega na usunięciu około 80% żołądka, pozostawiając jedynie wąski, rurkowaty fragment o pojemności około 100-150 ml. W wyniku tego zabiegu pacjent odczuwa sytość po spożyciu znacznie mniejszych porcji jedzenia. Dodatkowo, usunięcie części żołądka wiąże się z redukcją produkcji greliny, hormonu głodu.

Gastric bypass (Roux-en-Y gastric bypass): Ta procedura polega na utworzeniu małego zbiornika z górnej części żołądka, który jest następnie bezpośrednio połączony z jelitem cienkim. Dzięki temu pokarm omija większość żołądka oraz część jelita cienkiego, co prowadzi do ograniczenia wchłaniania kalorii i składników odżywczych.

Regulowana opaska żołądkowa (adjustable gastric banding): W tej metodzie wokół górnej części żołądka zakłada się regulowaną opaskę, która dzieli żołądek na dwie części – mały górny zbiornik i większy dolny. Pacjent odczuwa sytość po zjedzeniu niewielkiej ilości pokarmu, ponieważ pokarm powoli przechodzi z górnego do dolnego zbiornika.

Każda z tych metod ma swoje zalety i wady, a wybór odpowiedniej techniki zależy od indywidualnych potrzeb pacjenta oraz zaleceń lekarza.

Komu jest polecane zmniejszenie żołądka?

Zmniejszenie żołądka jest polecane przede wszystkim osobom z otyłością olbrzymią (BMI ≥ 40 kg/m²) lub otyłością znaczną (BMI ≥ 35 kg/m²) w przypadku, gdy towarzyszą jej poważne choroby związane z otyłością, takie jak cukrzyca typu 2, nadciśnienie tętnicze, obturacyjny bezdech senny, czy choroby układu krążenia. Zabieg jest rozważany, gdy pacjent nie osiągnął znaczącej i trwałej utraty wagi mimo prób zmiany stylu życia, w tym stosowania diety i regularnej aktywności fizycznej.

Pacjenci, którzy mogą odnieść największe korzyści z operacji bariatrycznej, to osoby, które:

  • Mają zdiagnozowaną otyłość zagrażającą życiu lub zdrowiu.
  • Próbowały schudnąć za pomocą tradycyjnych metod, ale bez trwałych rezultatów.
  • Są gotowe do przestrzegania długoterminowych zmian w diecie i stylu życia.
  • Mają świadomość ryzyka i korzyści związanych z operacją oraz są w stanie podjąć świadomą decyzję dotyczącą zabiegu.
  • Przed kwalifikacją do zabiegu pacjent przechodzi kompleksową ocenę, która obejmuje konsultacje z lekarzem bariatrycznym, dietetykiem, psychologiem oraz innymi specjalistami, aby upewnić się, że jest on odpowiednim kandydatem do operacji.

Zmniejszenie żołądka – przeciwwskazania

Choć zmniejszenie żołądka może być skuteczną metodą leczenia otyłości, nie jest odpowiednie dla każdego. Istnieją pewne przeciwwskazania, które mogą wykluczyć pacjenta z kwalifikacji do zabiegu. Do najważniejszych przeciwwskazań należą:

  • Zaburzenia psychiczne – pacjenci cierpiący na poważne zaburzenia psychiczne, takie jak ciężka depresja, zaburzenia lękowe, czy schizofrenia, mogą nie być w stanie skutecznie zarządzać zmianami stylu życia po operacji. W takich przypadkach konieczna jest ocena stanu psychicznego przez psychologa lub psychiatrę.
  • Uzależnienia – uzależnienie od alkoholu, narkotyków lub innych substancji może wpłynąć na zdolność pacjenta do przestrzegania zaleceń pooperacyjnych i utrzymania zdrowego stylu życia. Osoby uzależnione muszą najpierw podjąć leczenie uzależnienia przed rozważeniem operacji bariatrycznej.
  • Choroby układu pokarmowego – niektóre choroby, takie jak choroba Leśniowskiego-Crohna, mogą stanowić przeciwwskazanie do zabiegu, ponieważ mogą one zwiększać ryzyko powikłań po operacji.
  • Problemy kardiologiczne – pacjenci z ciężkimi schorzeniami sercowo-naczyniowymi mogą nie być odpowiednimi kandydatami do operacji ze względu na zwiększone ryzyko zawału serca lub innych powikłań podczas i po zabiegu.
  • Nieprzestrzeganie zaleceń medycznych – pacjenci, którzy w przeszłości mieli trudności z przestrzeganiem zaleceń lekarskich, mogą nie być odpowiednimi kandydatami do zabiegu, ponieważ skuteczne rezultaty operacji bariatrycznej wymagają ścisłego przestrzegania zaleceń dietetycznych i stylu życia.

Przed decyzją o operacji bariatrycznej konieczna jest dokładna ocena przeciwwskazań i ryzyka, aby zapewnić, że pacjent jest odpowiednim kandydatem do tego typu leczenia.

Jak zmniejszyć żołądek? – metody

Istnieje kilka metod zmniejszania żołądka, które są stosowane w leczeniu otyłości, a każda z nich ma swoje unikalne cechy i może być bardziej lub mniej odpowiednia w zależności od indywidualnych potrzeb pacjenta.

Rękawowa resekcja żołądka (sleeve gastrectomy) to jedna z najczęściej wykonywanych operacji bariatrycznych, polegająca na usunięciu około 80% żołądka, co prowadzi do utworzenia wąskiego, rurkowatego przewodu; pacjenci odczuwają sytość po spożyciu niewielkich porcji jedzenia, a usunięcie części żołądka redukuje również wydzielanie greliny, hormonu odpowiedzialnego za uczucie głodu.

Inną metodą jest gastric bypass, polegający na utworzeniu małego zbiornika z górnej części żołądka, który jest następnie połączony bezpośrednio z jelitem cienkim, co powoduje, że pokarm omija większość żołądka oraz początkową część jelita cienkiego, zmniejszając ilość wchłanianych kalorii i składników odżywczych; ta metoda jest szczególnie skuteczna u pacjentów z cukrzycą typu 2.

Regulowana opaska żołądkowa to technika, w której wokół górnej części żołądka zakłada się opaskę, dzielącą żołądek na dwie części, co powoduje, że pokarm z górnego zbiornika przechodzi powoli do dolnego, prowadząc do szybszego uczucia sytości; opaska jest regulowana, co pozwala na dostosowanie rozmiaru otworu w zależności od potrzeb pacjenta.

Balon żołądkowy to mniej inwazyjna metoda, polegająca na wprowadzeniu do żołądka balonu wypełnionego płynem, co zmniejsza jego objętość i prowadzi do szybszego uczucia sytości; balon jest usuwany po około 6 miesiącach i jest stosowany u pacjentów, którzy potrzebują krótkoterminowego rozwiązania lub jako przygotowanie do bardziej inwazyjnej operacji.

Każda z tych metod ma swoje zalety i wady, a wybór odpowiedniej techniki zależy od wielu czynników, w tym stanu zdrowia pacjenta, jego preferencji oraz celów leczenia.

Skutki zmniejszenia żołądka

Zmniejszenie żołądka, choć skuteczne w leczeniu otyłości, wiąże się z pewnymi skutkami ubocznymi i ryzykiem powikłań. Do najczęstszych należą niedobory witamin i minerałów, wynikające z ograniczonej zdolności do spożywania pokarmów oraz zmniejszonej absorpcji składników odżywczych, szczególnie przy bypassie żołądkowym, co wymaga regularnego monitorowania poziomu tych składników i suplementacji. Kolejnym możliwym skutkiem jest refluks żołądkowo-przełykowy, który po rękawowej resekcji żołądka może nasilić objawy, takie jak zgaga i kwaśny posmak w ustach. Syndrom dumpingowy, charakteryzujący się objawami takimi jak nudności, wymioty, biegunka, zawroty głowy i osłabienie po spożyciu pokarmów o wysokiej zawartości cukru lub tłuszczu, jest częstym powikłaniem po bypassie żołądkowym. Istnieje również ryzyko powstania zakrzepów krwi, które mogą prowadzić do poważnych powikłań, takich jak zatorowość płucna, dlatego ważne jest, aby pacjent po operacji szybko zaczął się ruszać i przyjmował leki przeciwzakrzepowe, jeśli są zalecane. Jak przy każdej operacji, istnieje też ryzyko infekcji rany chirurgicznej oraz innych komplikacji pooperacyjnych, które mogą wymagać dalszego leczenia.

Efekty po zmniejszeniu żołądka

Zmniejszenie żołądka prowadzi do znaczącej utraty masy ciała, szczególnie w pierwszym roku po operacji. Pacjenci mogą spodziewać się utraty od 50% do 70% nadmiernej masy ciała w ciągu 12-18 miesięcy po operacji. Oprócz redukcji masy ciała, operacja bariatryczna często prowadzi do poprawy lub całkowitego wyleczenia chorób współistniejących, takich jak cukrzyca typu 2, nadciśnienie tętnicze, bezdech senny oraz choroby układu krążenia.

Długoterminowe efekty zmniejszenia żołądka zależą jednak od zdolności pacjenta do utrzymania zdrowego stylu życia, w tym przestrzegania zaleceń dietetycznych, regularnej aktywności fizycznej oraz monitorowania stanu zdrowia. Pacjenci, którzy stosują się do zaleceń pooperacyjnych, mogą cieszyć się znaczną poprawą jakości życia, zwiększoną mobilnością oraz zmniejszonym ryzykiem powikłań związanych z otyłością.

Podsumowanie

Zmniejszenie żołądka to skuteczna metoda leczenia otyłości, która może przynieść znaczne korzyści zdrowotne i poprawić jakość życia pacjentów. Jednak decyzja o operacji powinna być dobrze przemyślana i podjęta po konsultacji z zespołem specjalistów, którzy ocenią, czy pacjent jest odpowiednim kandydatem do zabiegu. Ważne jest również, aby pacjenci byli świadomi potencjalnych ryzyk i skutków ubocznych, a także zobowiązali się do przestrzegania zaleceń pooperacyjnych, aby osiągnąć długotrwałe i pozytywne wyniki.

Przypisy

Buchwald, H., & Oien, D. M. (2013). Metabolic/bariatric surgery worldwide 2011. Obesity Surgery
Sjöström, L., Narbro, K., Sjöström, C. D., Karason, K., Larsson, B., Wedel, H., … & Lönroth, H. (2007). Effects of bariatric surgery on mortality in Swedish obese subjects. New England Journal of Medicine,
Gloy, V. L., Briel, M., Bhatt, D. L., Kashyap, S. R., Schauer, P. R., Mingrone, G., … & Nordmann, A. J. (2013). Bariatric surgery versus non-surgical treatment for obesity: a systematic review and meta-analysis of randomised controlled trials. BMJ
Angrisani, L., Santonicola, A., Iovino, P., Formisano, G., Buchwald, H., & Scopinaro, N. (2015). Bariatric surgery worldwide 2013.